Drukarnia Scharffenbergów

Nasze apartamenty znajdują się w XIV-wiecznym budynku, odrestaurowany w 2015 roku. W tymże budynku, między rokiem 1570 a 1614, znajdowała się najstarsza w Polsce drukarnia rodziny Scharffenber.

Scharffenbergowie to śląski ród trudniący się drukarstwem, drzeworytnictwem i księgarstwem.
W początkach XVI w. ze śląskiego Lubomierza do Krakowa przybyli dwaj krewni - Maciej i Marek. Marek otworzył księgarnię, dzięki której zdobył fundusze
na stworzenie dwóch papierni położonych w podkrakowskich wsiach w Balicach i na Prądniku (obecnie dzielnice Krakowa). Początkowo finansował
i sprzedawał nakłady Wietora, posiadającego oficynę w Wiedniu, pochodzącego z Bawarii Unglera i niemieckiego kupca i wydawcy Hallera.

W tamtych czasach monopolistą na rynku drukarskim był Haller, który wykorzystując przywileje królewskie, nadane przez Aleksandra
Jagiellończyka, króla Polski i wielkiego księcia litewskiego, uniemożliwiał praktycznie działanie konkurencji.

Marek Scharffenberg zakupił drukarnię i introligatornię w centrum Krakowa, rzucając monopolowi wyzwanie. Doprowadził tym w 1517 roku do zrzeczenia się przez Hallera przywileju wyłączności. Po śmierci Marka drukarnię przejęli jego synowie Stanisław i Mikołaj oraz wdowa Agnieszka. W 1561 roku drukarnia ”Oficyna Dziedziców Marka Scharffenberga” wydała na świat pierwszy, polski, drukowany przekład całej Biblii z łacińskiej Wulgaty - tłumaczenia dokonanego w latach 382-406 przez Hieronima ze Strydonu
z hebrajskiego oryginału i greki. Autorem przekładu z tłumaczeń łacińskich i czeskich był profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, ksiądz Jan Nicz. Ksiądz Nicz musiał występować
pod pseudonimem - Leopolita Lwowski. Nie podawał pełnego nazwiska z obawy przed władzą kościelną, która zakazała wydawania Biblii w językach narodowych.

Biblia, dedykowana królowi Polski Zygmuntowi II Augustowi znana jest jako Biblia Scharffenbergowska lub Biblia Leopolity. Zawierała ona 284 drzeworyty scen biblijnych, zaczerpnięte z Biblii… Lutra! Egzemplarz Biblii Leopolity jest przechowywany w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej. Przez 38 lat była to jedyna katolicka Biblia w języku polskim,
ale ze względu na dużą dowolność tłumaczenia nie spotkała się z uznaniem kościoła. Scharffenbergowie uzyskali w 1554 roku od cesarza rzymsko-niemieckiego Karola V nobilitację i zaczęli używać znaku herbowego (kozła wyskakującego zza trzech gór) oraz nazwiska Scharfenberger (Szarfenberger). Mikołaj w 1565 roku przeniósł drukarnię do swojego domu przy ul. Grodzkiej 3 i aż do 1606 roku na zlecenie króla Polski i wielkiego księcia litewskiego Zygmunta II Augusta
, drukował wszystkie oficjalne dokumenty kancelarii królewskiej. Stefan Batory - król Polski, wielki książę litewski - mianował Mikołaja nadwornym drukarzem, w związku z czym powstała także drukarnia wędrowna, podążająca za dworem królewskim. Po śmierci Mikołaja rodzina jeszcze przez dwa stulecia rozwijała kolejne warsztaty we Wrocławiu oraz Łużycach.

W kamienicy przy ulicy Grodzkiej 3 mieszczą się obecnie nasze apartamenty.  Ich ściany zdobią zdjęcia maszyn drukarskich z minionych czasów. Wycieczka do działu drukarstwa Muzeum Historycznego Krakowa pozwoli zobaczyć je na „żywo”. Muzeum posiada w swojej kolekcji unikatowe druki i narzędzia drukarskie oraz introligatorskie: tłoki do złocenia, agaty do polerowania złoceń, rozcieracz do farby drukarskiej, narzędzia do wypalania, kaszty, czcionki, kamienie litograficzne.